روانشناسی

 داشتن فرزند از مواهب الهی است وقتی نوزاد هستند مشکلاتشان غذا خوردن است و یا مریض شدن, سر جمع میتوانید با اندکی مراقبت مشکلاتشان را سر و سامان دهید اما مسئله به اینجا ختم نمیشود, به خصوص وقتی نونهالان شما پا به دوره نوجوانی میگذارند, این دوره دوره ی حساسی است و احتمالا شما به عنوان پدر و مادر سردرگم میشوید که با این دختران و پسران بیقرار چگونه باید رفتار کنید که به خودشان آسیب نزنند سعی کنید درکشان کنید و به حریم خصوصیشان احترام بگذارید

طبیعی است که وقتی کودک شما سرکش می شود، احساس می کنید کنترل شرایط را از دست داده اید و ناامید می شوید. در زیر پنج روش برای مقابله با فرزند سرکش پیشنهاد می شود:

تربیت نوجوانان برای والدین می تواند با تجربه مجموعه ای از احساسات متفاوت همراه باشد. این بسیار ارزشمند و هیجان انگیز است که ببینید فرزندتان مستقل شده و به یک جوان بالغ تبدیل شده که در دنیای واقعی با مردم در ارتباط است و می تواند اثر مثبت در زندگی دیگران بگذارد. اما بسیاری از نوجوانان در این مسیر وقفه ها و تغییرات عاطفی متفاوتی را تجربه می کنند. این تغییرات رفتارهایی چون بی احترامی، موذی بودن، از زیر انجام کارها در رفتن، نگرش منفی داشتن و گاهی اوقات شورش و سرکشی را شامل می شود (چگونه به فرزند خود بیاموزیم خشم خود را کنترل کند؟).

طبیعی است که وقتی کودک شما سرکش می شود، احساس می کنید کنترل شرایط را از دست داده اید و ناامید می شوید. هرگاه نوجوان سرکش شما رفتارهایی انجام داد که موجب ناراحتی شما شد، می توانید از استراتژی های زیر استفاده کنید:

برای برخی از والدین تعجب برانگیز است که کودک شاد و آسان گیر آنها یک شبه شخصیتش تغییر می کند. ممکن است از دخترتان بخواهید دسته تنیس خود را از راهرو بردارد قبل از اینکه کسی به آن صدمه ای بزند، و با حاضرجوابی دخترتان مواجه شوید. یا وقتی به پسرتان می گویید قبل از شروع مشق هایش زباله ها را بیرون بیندازد، با بی ادبی به شما جواب بدهد. خب در چنین مواقعی چه باید کرد؟

والدین بهتر از هر کسی فرزندان خود را می شناسد، پس اگر متوجه رفتار متفاوتی از آنچه قبلا از فرزند خود سراغ داشتید شدید، بررسی کنید تا متوجه شوید چه اتفاقی افتاده است. شاید دلیل ساده داشته باشد مثلا دخترتان در کلاس درس نتوانسته جوب سوالی را بدهد یا زنگ تفریح یکی از همکلاسی هایش او را هل داده و قلدری کرده.

پدر و فرزند سرکش

برای برخی از والدین تعجب برانگیز است که کودک شاد و آسان گیر آنها یک شبه شخصیتش تغییر می کند

طبیعی است که نوجوانان وقتی احساس می کنند مستقل شده اند، قدرت خود را نشان دهند یا دور از نظارت مستقیم والدین تنهایی بیرون بروند. از طرفی مطالعات نشان می دهند مغز نوجوانان هنوز آنقدر رشد نکرده و شکل نگرفته اند به همین خاطر به طغیان عاطفی می انجامد. در طول دوران نوجوانی بخشی از مغز که قشر پیشانی گفته می شود، رشد می کند. این بخش از مغز پشت پیشانی قرار گرفته است. در واقع این قسمت مرکز تفکر و قضاوت شماست، در واقع کودک از این زمان است که آرمان ها و ایده های خود را توسعه می بخشد. کودکان تا قبل از این سن والدین خود را بی عیب و نقص می بینند و پس از آن ناگهان جهان برای آنها واقعی تر می شود.

با در نظر گرفتن دلیل سرکشی فرزندتان از قوانین خانه، بهتر می توانید در جهت اصلاح رفتارهای منفی او اقدام کنید.

ارزیابی مجدد اصول و قوانین خانه

اگر همیشه قوانین خاصی در خانه داشته اید مانند انجام تکالیف، سر ساعت مشخص در خانه بودن، قوانین سفت و سخت درخصوص رعایت احترام، در واقع با این کار مرز و محدوده ها را تعریف کرده اید و فرزند شما از اهمیت آنها آگاه است. اگر در قوانین خود سست هستید و تناقض دارید، زمان آن رسیده که خط قرمز خود را مشخص کنید و بگویید چه چیزهایی در خانه قابل قبول و چه چیزهایی غیرقابل قبول است و بر این اصول پایبند باشید (چگونه می توان برای نوجوان مرز و محدوده تعریف کرد؟).

صرف نظر از اینکه چه قوانینی را تا به حال حاکم کرده اید، اکنون زمانی است که باید سناریو را مجددا ارزیابی کنید و حتی موارد تازه ای را بیفزایید و دستورالعمل های جدیدی را پیش ببرید. مهمتر از همه اینکه برای مرور این قوانین با فرزندان خود وقت بگذارید. با داد و فریاد و تهدید قوانین خود را تحمیل نکنید و انتظار نداشته باشید که فرزند شما وقتی به خانه برمی گردد در حالی که در مدرسه نمره بدی گرفته یا عصبانی است که شما به او در انجام کارها کمک نکرده اید، همه قوانین را عینا اجرا کنند. وقتی اعضای خانواده آرام شدند جلسه ای ترتیب دهید و قوانین را در آن جلسه شرح دهید.

اگر می خواهید قوانینی وضع کنید باید فرزندان خود را به پیروی از آنها وادارید. این بدان معناست که خودتان نیز به عنوان والدین باید به این اصول پایبند باشید. همین باعث می شود راه حل خوبی برای زمانی که این قوانین را نقض می کنند، به جود آورید.

صبر را تمرین کنید

صبر از جمله خصائلی است که برای همه جنبه های زندگی مفید است اما در مورد تربیت فرزند به خصوص پسر بیشتر نیاز است که صبر داشته باشید. ما در دنیایی از لذت های آنی زندگی می کنیم، غذاهای مایکرویوی، سیم کارت های اعتباری، اخبار زرد شبکه های اجتماعی، بنابراین طبیعی است که وقتی در خانه دچار مشکل می شوید نیز بخواهید آن مشکل فوری و در لحظه حل و فصل شود. متاسفانه اصلاح و حذف رفتارهای بد و ناشایست نیازمند زمان است و اینجاست که شما نیاز به مهارت صبر و حوصله پیدا می کنید. پیشنهاد ما این است که هر روز صبر را تمرین کنید (برای ایجاد تغییر در زندگی از خودتان شروع کنید).

مانند هر عادت دیگری شما باید بر روی صبر نیز به طور مداوم کار کنید و آن را بخشی از زندگی روزانه خود سازید. یکی از روش های خوبی که به شما کمک می کند با وجود مشغله و تعداد زیاد فرزندان باز هم صبور باشید، تکرار جمله ای است که به شما آرامش می دهد. مثل جمله ?این نیز بگذرد?. تکرار و تمرکز مداوم و هر روزه بر چنین جملاتی شما را آرام می کند و کمک می کند بیشتر بر جنبه های مثبت تمرکز کنید. صبوری پیشه کردن استراتژی خوبی است به خصوص برای مواقعی که با شرایطی سخت در خانواده مواجه می شوید و صبوری شما به فرزندتان نشان می دهد که شما قصد ندارید آتش جنگ را بیشتر کنید و شتابزده عمل نخواهید کرد.

اجازه دهید فرزندتان کمی کنترل را بدست گیرد

دادن احساس کنترلگری به کودک می تواند راه خوبی باشد که استقلال خود را نشان دهد. همانطور که در مورد دوم اشاره شد، به کودک اجازه دهید او در خصوص عواقب نقض قوانین تصمیم گیری کند، این کمک می کند که او نیز بخشی از این قوانین باشد به جای آنکه قوانین به او دیکته شوند و توسط شما کنترل شوند. بسیاری مواقع کودک شما می خواهد عمدا شما را تحریک کند زیرا دقیقا می داند واکنش شما چه خواهد بود (سرش داد می کشید یا دعوا می کنید). این به آنها کمک می کند برنده باشند زیرا دقیقا می دانند چگونه بر شما غلبه کنند. وقتی به آنها گزینه برای انتخاب و کنترل داشتن بر رفتارشان می دهید، به آنها نشان می دهید که برای عقایدشان احترام قائلید و بدین صورت شانس پذیرفتن این اصول از سوی آنها بیشتر خواهد شد.

Alan Kazdin استاد روانشناسی و روانپزشکی کودکان از دانشگاه ییل و نویسنده بیش از 400 کتاب، می گوید: شما می توانید از بچه های سرکش، کودکانی بسیار مهربان بسازید، در واقع بیشتر آنها مهربان هستند. برای این کار هیچ چیز مهمتر از درک انتخاب نیست. مهم نیست که او انتخابی واقعی دارد یا خیر همین که به او حق انتخاب بدهید، موافقت او را بیشتر می کنید.

مادر و فرزند سرکش

اصلاح و حذف رفتارهای بد و ناشایست نیازمند زمان است

به دنبال جنبه های مثبت باشید

متاسفانه بسیاری از ما تمایل داریم که بر جنبه های منفی تمرکز کنیم و به جای توجه به عملکردهای خوب و مثبت فرزندان به اشتباهات و خطاهای آنها توجه می کنیم، و وقتی آنها طغیان و سرکشی می کنند برای ما آسان تر است که عمل بد آنها را ببینیم و همه ویژگی ها و کارهای خوب او را نادیده بگیریم (چگونه خوش بین باشیم؟).

در عوض سعی کنید بر جنبه های مثبت تمرکز کنید و هر گاه کار خوبی انجام می دهد هر چند کوچک، او را تشویق کنید. اگر می خواهید از شرایط سخت و دشوار زمان هایی که فرزندتان سرکشی می کند عبور کنید، زمانی را به جستجوی کارهایی که فرزندتان به خوبی انجام می دهد اختصاص دهید. خانه را نیم ساعت قبل از زمان مقرر برای بازگشتن فرزندان تمیز و مرتب کنید. صبح ها که از خواب بیدار می شوید مدام قر نزنید که چقدر زندگی سخت است. وقتی به جنبه های مثبت توجه می کنید و با نشان دادن تحسین و توجه این اعمال مثبت را تقویت می کنید، همین کمک می کند که کودک آرام و رام تر شود، سرکشی را کنار بگذارد و روحیه ستیزه جو نداشته باشد.

والدین باید تغییراتی که در فرزندشان به وجود آمده را درک کنند و خود را با شرایط جدید وفق دهند تا دچار مشکل نشوند. در ضمن والدین نباید با نوجوانان مثل انسان های مجرم رفتار کنند چرا که چنین رفتارهایی ممکن است، آن ها را از محیط امن خانه فراری دهد.

دوران نوجوانی را درک کنید

والدین نباید از یاد ببرند که بلوغ جنسی و جسمی فرزندشان می تواند روحیات آن ها را تحت تاثیر قرار دهد. تقریبا تمامی انسان ها این سیر تکاملی را به صورت طبیعی طی می کنند. والدین با بروز یکسری علائم در فرزندشان باید نسبت به تغییر رفتار آن ها خود را آماده کنند. به طور معمول تغییرات فیزیکی در سن های 8 تا 14 سال و یا کمی بیشتر، کاملا قابل تشخیص است. والدین می توانند تغییرات ظاهری فرزندشان را به وضوح مشاهده کنند. وقتی پدر و مادرها در فرزندان خود چنین تغییراتی را مشاهده کنند، باید خود را با شرایط جدید که در فرزندشان به وجود آمده، سازگار کنند. بسیاری از بچه ها با شروع شدن دوران نوجوانی خلق و خو و رفتارهای شان به کلی تغییر می کند. آن ها سعی می کنند که خود را مستقل جلوه دهند. این چنین فاصله گرفتن آن ها از محیط خانواده تقریبا طبیعی است. نوجوانان در این سن به شدت از رفتارهای هم سن و سال های شان الگو برداری می کنند و تنها دوستان خود را هم راز خود تصور می کنند. این درست همان زمانی است که آن ها حرف های دوستان خود را در تصمیم گیری هایشان بیشتر از حرف پدر و مادر و سایر اعضای خانواده دخالت می دهند. در نتیجه همین امر می تواند باعث اختلاف شدید بین دیدگاه های والدین با فرزندان شان باشد. چرا که والدین اصلا علاقه ای ندارند که فرزندشان از دیگران الگو برداری کنند و این در حالی است که فرزندان در بیرون از خانه به دنبال الگوهای جدید هستند.

ایجاد سر و صدا و بحث با والدین

یکی از کلیشه های رایج در دوران نوجوانی سر و صدا کردن و بحث نوجوانان با والدین است. شاید این امر برای تمام نوجوانان صدق نکند. گر چه پدر مادرها به کوچکترین رفتار نوجوان شان حساسیت بیش از حدی نیز از خود بروز می دهند، والدین باید بدانند کمی تامل در برخورد با نوجوان حساس و پر تنش، لازمه دوستی و ارتباط بیشتر با آن ها است. شاید والدین فکر کنند که فرزندشان قبل از این که به سن بلوغ برسند، بیشتر از آن ها حرف شنوی داشته اند، این حرف کاملا درست است اما والدین باید تغییراتی که در فرزندشان به وجود آمده را درک کنند و خود را با شرایط جدید وفق دهند تا دچار مشکل نشوند. در ضمن والدین نباید با نوجوانان مثل انسان های مجرم رفتار کنند چرا که چنین رفتارهایی ممکن است، آن ها را از محیط امن خانه فراری دهد.

والدین آموزش را از خودشان شروع کنند

والدین باید کتاب هایی که در مورد نوجوانان نوشته شده را مطالعه کنند. شما باید بدانید که در سن بلوغ نوجوانان از جوش هایی که روی صورت شان ایجاد می شود، خجالت زده می شوند. شما باید راهکارهای مبارزه با این گونه مشکلات را به آن ها ارائه دهید. شما با گفتن این جمله که ما هم این دوران را به همین شکل گذرانده ایم به آن ها قوت قلب دهید. هرگز با کلمات تحریک آمیز آن ها را مورد خطاب قرار ندهید. چرا که نوجوانان بسیار حساس هستند و ممکن است چنین برخوردهایی باعث شود از شما بیشتر فاصله بگیرند.

با فرزندان خود بیشتر صحبت کنید

مادرها می توانند با دختران خود در مورد مشکلاتی که معمولا در سن بلوغ با آن روبه رو می شوند، صحبت کنند و همچنین پدرها با پسران خود درباره مشکلات دوران بلوغ که معمولا هر پسری با آن روبرو می شود، صحبت کنند. اما سعی نکنید، بیش از اندازه درباره موضوعات جنسی با آنها گفتگو کنید. با باز کردن بیش از حد اینگونه موضوعات کاری نکنید که فرزندان حریم بین خود و شما را بشکنند. در حد نیاز با آن ها درباره مشکلات بلوغ جسمی و جنسی صحبت کنید و آن هم به صورت کاملا خصوصی. معمولا نوجوانان در محیط مدارس و کلاس های آموزشی به اندازه کافی در این رابطه با هم صحبت می کنند. سعی کنید، اطلاعات بی مورد به آن ها ارائه ندهید تا گمراه نشوند. شما می توانید کتاب های آموزشی مخصوص پسرها و دخترها که درباره مشکلات آن ها در این سن بلوغ صحبت کرده را در اختیارشان قرار دهید، تا اطلاعات کافی در این باره کسب کنند. البته بد نیست که خودتان یک بار این گونه کتاب ها را مطالعه کرده باشید و سپس در اختیار آن ها قرار دهید.

همدلی کردن با نوجوانان

وقتی شما مشکلات دروان نوجوانی را درک کنید، این کار باعث می شود، نوجوان شما در کنارتان احساس راحتی و آرامش کند. چرا که می بیند کسانی به فکر او هستند، حتما لازم نیست خودتان را با آنها و مشکلات ‎شان درگیر کنید. درک کردن رفتارشان می تواند کمک بزرگی باشد تا رابطه والدین با نوجوانان مستحکم تر شود.

در برخورد با نوجوانان بیشتر دقت کنید

اگر نوجوان شما می خواهد موهایش را رنگ کند و یا ناخن هایش را لاک بزند و همچنین به پوشیدن لباس های فانتزی علاقه نشان می دهد، یعنی اینکه او با این کار می خواهد خودش را بیشتر نشان دهد. سعی نکنید با هر کاری که از او سر می زند، برخورد کنید. سعی کنید در مورد انجام کارهای پر خطری چون سیگار کشیدن و تغییرات دائمی ظاهریشان طوری با آن ها برخورد داشته باشید، تا تغییر ظاهری و زودگذر که مختص همین سنین است، به مرور زمان بر طرف شود. جدی بودن در رابطه با برخی رفتارها به نوجوانان می فهماند که نمی توانند دست به هر کاری بزنند و تجربه برخی کارها ممکن است، مجازات بسیار سختی برای شان در بر داشته باشد. نجات دادن نوجوانان از دام اعتیاد بسیار حیاتی است. والدین باید در برخورد با چنین مواردی کاملا کارشناسانه و حرفه ای عمل کنند.

انتظارات خود را تنظیم کنید

نوجوانان ممکن است، از انتظاراتی که والدین شان از آن ها انتظار دارند، ناراحت شوند. نوجوانان معمولا می دانند که والدین از آن ها انتظار دارند تا نمرات خوب بگیرند و رفتار قابل قبول داشته باشند و همچنین مقررات خانه را به خوبی اجرا کنند. معمولا نوجوانان از این انتظارهای والدین باخبرند. لزومی ندارد که پدر ومادرها بیش از حد روی یک موضوع خاص تمرکز کنند، چرا که ممکن است، نتیجه عکس داشته باشد. در ضمن اگر شما از نوجوان خود انتظارات خاصی نداشته باشید، آن ها پیش خودشان فکر می کنند که برای شما اهمیتی ندارند و این برداشت ممکن است رابطه بین والدین و نوجوانان را تیره و تار کند.

در مورد دوستان نوجوان خود حساس باشید

از آن جایی که اکثر نوجوانان بیشترین الگو برداری های خود را از روی دوستان خود می کنند. والدین باید در مورد دوستان نوجوان خود حساس باشند، چرا که اگر دوست فرزند شما مشکل اخلاقی داشته باشد، به راحتی می تواند فرزندتان را گمراه کند، چرا که نوجوانان تبعیت بی چون و چرایی از دوستان خود دارند. سعی کنید، قبل از آنکه رابطه دوستی فرزند شما با یک هم سن سال خلافکار و مشکوک محکم شود، این رابطه را قطع کنید. فقط دوستان سیگاری و یا الکلی خطرناک نیستند، در برخی از موارد کسانی که سرکش و قلدر نیز هستند، می توانند الگوی بسیار نامناسبی برای فرزند شما باشند. شناختن دوست فرزند تان باعث می شود، تسلط بیشتر و غیر محسوس تری روی آن ها داشته باشید.

علائم هشدار جسمی نوجوان تان را جدی بگیرید

مقداری تغییر در شکل ظاهری در نوجوانی امری عادی است، اما اگر این تغییرات غیر معمول باشد، حتما فرزندتان را به یک پزشک معرفی کنید تا در صورت لزوم درمان های مورد نیاز را اجرا کند. در ادامه شما را با برخی از علائم و هشدارهای غیر معمول آشنا می کنیم.

برخی هشدارها را جدی بگیرید

افزایش شدید وزن یا از دست دادن بیش از حد آن، مشکلات خواب، تغییر ناگهانی و خارج از عرف خلق و خو، از دست دادن سریع دوستان، فرار از مدرسه، کسب نمرات خیلی ضعیف، صحبت کردن درباره خودکشی، حتی اگر به صورت طنزوار ادا شود، نشانه هایی از مصرف مواد مخدر، الکل و دیگر مواردی که انجام آن ها توسط فرزندتان، می تواند زنگ خطر را به صدا در بیاورد. توجه داشته باشید، برخی مواردی که بالا ذکر شد، مثلا آشفتگی در خواب، اگر بیش از یک هفته طول کشید، به فکر درمان باشید و این گونه مسائل را نادیده نگیرید.

احترام به حریم خصوصی کودکان و نوجوانان

 

برای کودکان و نوجوانان خود حریم خصوصی قائل شوید، به ویژه اگر نوجوان دارید. این بدان معنی نیست که آن ها را به حال خودشان رها کنید. یک پدر و مادر نمونه در هر شرایطی به طور محسوس و نامحسوس آمار کارهای فرزندشان را دارند. البته قائل شدن حریم خصوصی بدان معنی نیست که در 24 ساعت شبانه روز آن ها را در حال خودشان رها کنید. با وضع قانون به طور مثال حاضر شدن سر میز نهار و یا شام و هم چنین حضور در جلسات درون خانوادگی باعث شوید تا آن ها بیش از حد در اتاق شان به سر نبرند.